Kilka pokoleń psychologów uczyło się z jego podręczników.  Jego nazwisko i trzytomowy podręcznik akademicki znają wszyscy studenci psychologii. Pracował naukowo od 1958 roku, od czasu ukończenia studiów psychologicznych na Uniwersytecie Warszawskim, i specjalizował się w badaniach nad różnicami indywidualnymi i temperamentem. Jest twórcą Regulacyjnej Teorii Temperamentu (RTT).

Jak napisał Jerome Kagan, profesor psychologii z Harvard University: ”Jan Strelau jest jednym z największych na świecie naukowców zgłębiających temperament i złożoność jego wpływów”.  

„Pojęcie temperamentu odnosi się do podstawowych, względnie stałych czasowo cech osobowości, które manifestują się w formalnej charakterystyce zachowania (parametrach energetycznych i czasowych). Cechy te występują we wczesnym dzieciństwie i są wspólne dla człowieka i zwierząt. Będąc pierwotnie zdeterminowany przez pierwotne mechanizmy fizjologiczne, temperament podlega zmianom zachodzącym pod wpływem dojrzewania i starzenia się oraz niektórych czynników środowiskowych” (Psychologia temperamentu, 1992)

Był autorem około 300 publikacji. Najbardziej znaczące prace Jana Strelaua nad temperamentem to: Temperament, Activity, Personality (1983) oraz Psychologia temperamentu (1998). Był pierwszym przewodniczącym Europejskiego Towarzystwa Psychologii Osobowości, przewodniczącym Międzynarodowego Towarzystwa Psychologii Różnic Indywidualnych (1993–1995), pełnił funkcję wiceprezesa Polskiej Akademii Nauk (2002-2006). Był też członkiem Akademii Europejskiej (Academia Europaea) i członkiem korespondentem Fińskiej Akademii Nauk, a w latach 1996 – 2000 wice-przewodniczącym Międzynarodowej Unii Nauk Psychologicznych.

Był także laureatem wielu nagród i wyróżnień, m.in.: Nagroda Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej 2000 w dziedzinie nauk humanistycznych i społecznych (tzw. ”Polski Nobel„), Nagroda Prezesa Rady Ministrów za wybitny dorobek naukowy (2010), Nagroda Fundacji Humboldta Humboldt Research Award to Eminent Foreign Academics (1990), Nagroda Towarzystwa Maxa Plancka za międzynarodowe wybitne osiągnięcia badawcze (1992), nagroda New Europe Prize 1997 for Higher Education and Research; nagroda The European Association of Personality Psychology, LiIfe-Time Achievement Award (2012). Był doktorem honoris causa trzech uczelni: Uniwersytetu im. A. Mickiewicza (2006), Uniwersytetu Gdańskiego (1996) i Państwowego Uniwersytetu Nauk Humanistycznych (Moskwa, 1998). Odznaczony Krzyżem Komandorskim Odrodzenia Polski.

Dziś wpis zupełnie nieprawniczy, ale trudno ominąć informację o odejściu, 4 sierpnia 2020, Prof. Jana Strelaua „mistrza polskich psychologów”…

Polecam lekturę nienaukowych co prawda publikacji, ale bardzo ciekawych wywiadów, których udzielił Prof. Jan Strelau w ostatnich latach:

  1. Strelau. Poszukiwacz doznań, mistrz psychologów, 18 marca 2015, Gazeta Wyborcza, Duży Format
  2. Prof. Jan Strelau: Charakter mam od urodzenia, 20 grudnia 2015, Newsweek
  3. Jan Strelau: Polityka dziedziczona w genach? Nie ma takiej, 29 kwietnia 2016, Gazeta Prawna
  4. Temperament czyni różnice, 19 grudnia 2019, Newsweek